การใช้ประโยชน์ป่าไม้ ความเข้าใจกฎหมาย และการสร้างระเบียบชุมชนเพื่อความยั่งยืน ในพื้นที่โครงการอนุรักษ์บ้านโปง อันเนื่องมาจากพระราชดำริ จังหวัดเชียงใหม่
DOI:
https://doi.org/10.57260/stc.2025.1079คำสำคัญ:
พฤกษศาสตร์พื้นบ้าน , ป่าเต็งรัง , การพึ่งพาทรัพยากรป่าไม้บทคัดย่อ
การจะสร้างระเบียบการใช้ประโยชน์จากพื้นที่นั้น ควรทราบข้อมูลพื้นฐานการใช้ประโยชน์ของชุมชนโดยรอบก่อน การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาบริบทของชุมชนโดยรอบ รูปแบบการใช้ประโยชน์จากป่า ความเข้าใจของชุมชนต่อกฎหมายป่าไม้พื้นฐาน และแนวทางการอนุรักษ์พื้นที่โครงการอนุรักษ์และพัฒนาบ้านโปง อันเนื่องมาจากพระราชดำริ จังหวัดเชียงใหม่ง ด้วยการออกแบบสัมภาษณ์แบบมีโครงสร้าง 267 คน เพื่อสัมภาษณ์บริบทชุมชน การใช้ประโยชน์ผลผลิตจากป่าไม้ ทดสอบองค์ความรู้ด้านกฎหมาย และแนวทางการจัดการพื้นที่ป่า ผลการศึกษาพบว่า กลุ่มตัวอย่างในการสัมภาษณ์ส่วนใหญ่เป็นเพศหญิง จำนวน 180 คน โดยมีอายุ 46-55 ปี มากที่สุด มีการเข้าใช้ประโยชน์พื้นที่ป่าโดยรอบในตำบลป่าไผ่ทั้งหมดอย่างต่อเนื่องทุกฤดูกาล และมีการใช้ประโยชน์ป่าธรรมชาติทุกครัวเรือนร้อยละ 100 โดย เป็นพืชสมุนไพรมากที่สุด 31 ชนิด การเข้าใจมาตราต่าง ๆ ในหมวดที่ 2 ของพระราชบัญญัติป่าสงวนแห่งชาติปี 2507 ในระดับปานกลางทุกมาตรา และการสะท้อนจากการสนทนากลุ่มพบว่า ควรมีแนวทางการสร้างกฎ และระเบียบที่ชุมชนยอมรับและสร้างขึ้นเองภายใต้การให้ข้อมูลจากเจ้าหน้าที่ที่รับผิดชอบ โดยเฉพาะกรมป่าไม้ร่วมกับมหาวิทยาลัยแม่โจ้ในพื้นที่ส่วนหนึ่งของการขออนุญาตใช้จากกรมป่าไม้ สำหรับการใช้ประโยชน์ทรัพยากรป่าไม้ให้ชัดเจน และกำหนดบทลงโทษสำหรับผู้ที่ฝ่าฝืนต่อไป
Downloads
เอกสารอ้างอิง
เก็จกนก เอื่อวงศ์. (2562). การสนทนากลุ่ม: เทคนิคการเก็บข้อมูลเชิงคุณภาพที่มีประสิทธิภาพ. วารสารศึกษาศาสตร์ มสธ., 12(1), 17-30. https://so05.tci-thaijo.org/index.php/edjour_stou/article/view/182081
จักรพงษ์ พวงงามชื่น, สวิชญา ศุภอุดมฤกษ์ ตรีรัตน์ และ นคเรศ รังควัต. (2556). การพัฒนารูปแบบการมีส่วนร่วมของประชาชนในการจัดการป่าชุมชน: กรณีศึกษา บ้านทาป่าเปา ตำบลทาปลาดุก อำเภอแม่ทา จังหวัดลำพูน. วารสารวิจัยและพัฒนา มจธ., 36(2), 215-234. https://digital.lib.kmutt.ac.th/journal/loadfile.php?A_ID=521
เจนจิรา พวงมาลี และ สันติ สุขสอาด. (2557). มูลค่าการใช้ประโยชน์ของป่า ในป่าชุมชนบ้านเขาเขียว ตำบลหัวเขา อำเภอเดิมบางนางบวช จังหวัดสุพรรณบุรี. วารสารวนศาสตร์ไทย, 33(1), 76–84. https://li01.tci-thaijo.org/index.php/tjf/article/view/255408
เต็ม สมิตินันท์. (2557). ชื่อพรรณไม้แห่งประเทศไทย (ฉบับปรับปรุง). กรุงเทพฯ: สำนักงานหอพรรณไม้สำนักวิจัยการอนุรักษ์ป่าไม้และพันธุ์พืช กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่าและพันธุ์พืช.
ชูศรี ไตรสนธิ, ปริทรรศน์ ไตรสนธิ, ปรัชญา ศรีสง่า และ อังคณา อินตา. (2561). พฤกษศาสตร์พื้นบ้าน ศาสตร์แห่งภูมิปัญญาท้องถิ่น. กรุงเทพมหานคร: องค์กรสวนพฤกษศาสตร์, กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม.
ปณิดา กาจีนะ, ถาวร อ่อนประไพ, อังคณา สมศักดิ์, ณิชาภัทร์ ดวงทิพย์ และ สุธีระ เหิมฮึก. (2565). ความสัมพันธ์ของปัจจัยแวดล้อมบางประการต่อความหลากหลายของชนิดพันธุ์และการสะสมมวลชีวภาพของป่าไม้ในพื้นที่ทิ้งร้างจากการเกษตร อำเภอบ่อเกลือ จังหวัดน่าน. วารสารหน่วยวิจัยวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี และสิ่งแวดล้อมเพื่อการเรียนรู้, 13(2), 271-285. https://ejournals.swu.ac.th/index.php/JSTEL/article/view/14052
มะโนลม วงแสนแก้ว, สุธีระ เหิมฮึก, วิชญ์ภาส สังพาลี, เกรียงศักดิ์ ศรีเงินยวง และ ขนิษฐา เสียรพีระกุล. (2565). การประเมินศักยภาพถิ่นอาศัยที่เหมาะสมของผักหวานป่า ตามปัจจัยแวดล้อมบางประการในพื้นที่โครงการพัฒนาบ้านโปง อันเนื่องมาจากพระราชดำริ อำเภอสันทราย จังหวัดเชียงใหม่. วารสารวิจัย มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลศรีวิชัย, 14(2), 513-528. https://li01.tci-thaijo.org/index.php/rmutsvrj/article/view/248207
วิชญ์ภาส สังพาลี, ยุทธนันท์ พฤกษาพราว, ณัฐดนัย เรืองมาลัย, วัฒนา แสงคำ และ สุธีระ เหิมฮึก. (2564) การศึกษาเปรียบเทียบผลผลิตข้าวไร่ที่ปลูกในพื้นที่ไร่เลื่อนลอยที่ต่างกัน ในตำบลแม่ตื่น อำเภออมก๋อย จังหวัดเชียงใหม่. วารสารผลิตกรรมการเกษตร, 3(3), 15-26. https://li01.tci-thaijo.org/index.php/japmju/article/view/253327
วงศธร พุ่มพวง, คณิศร โชติวุฑฒากร, พงศกร กุลพัฒนปรีชา, มาลัยพร ตาเสน, ภาณุมาศ ลาดปาละ, ธีรวัฒน์ ทะนันไธสง, สุคิด เรืองเรื่อ, ธนากร สิงห์เชื้อ และ สุธีระ เหิมฮึก. (2568). อิทธิพลของการรบกวนต่อมวลชีวภาพเหนือดินป่าเต็งรัง บริเวณพื้นที่สงวนชีวมณฑลป่าสัก-ห้วยทาก จังหวัดลำปาง. วารสารวิจัยนิเวศวิทยาป่าไม้เมืองไทย, 9(1), 37-54. https://kuojs.lib.ku.ac.th/index.php/tferj/article/view/6179
ศุภกร สุวรรณเกศา, สุธีระ เหิมฮึก, วิชญ์ภาส สังพาลี, เกรียงศักดิ์ ศรีเงินยวง และ ขนิษฐา เสถียรพีระกุล เสถียรพีระกุล. (2566). ผลของการฟื้นฟูป่าต่อการใช้ประโยชน์ป่าไม้ พื้นที่สถานีพัฒนาป่าไม้บ้านห้วยปูลิง อำเภออมก๋อย จังหวัดเชียงใหม่. วารสารวิจัยนิเวศวิทยาป่าไม้เมืองไทย, 7(2), 141-158 https://tferj.tfern.com/view_abstract.php?id=82&l=thai
สุธีระ เหิมฮึก, วิชญ์ภาส สังพาลี, จุฑามาศ อาจนาเสียว, นัยนา โปธาวงศ์ และ เกรียงศักดิ์ ศรีเงินยวง. (2561). การใช้ประโยชน์พรรณพืชของชาวไทลื้อ ในป่าชุมชนบ้านทาป่าเปา อำเภอแม่ทา จังหวัดลำพูน. วารสารวนศาสตร์, 37(1), 111-120. https://li01.tci-thaijo.org/index.php/tjf/article/view/246791
Marod, D., Duengkae, P., Sungkaew, S., Racharak, P., Suksavate, W., Uthairatsamee, S., Asanok, L., Kamyo, T., Thinkampheang, S., Hermhuk, S., Kachina, P., Thongsawi, J., Phumpuang, W., Paansri, P., Nuipakdee, W., Nakmuenwai, P., & Pattanakiat, S. (2022). Population structure and spatial distribution of tree species in lower montane forest, Doi Suthep-Pui national park, northern Thailand. Environment and Natural Resources Journal, 20(6), 644-663. https://ph02.tci-thaijo.org/index.php/ennrj/article/view/247384
Thammanu, S., Han, H., Marod, D., Zang, L., Jung, Y., Soe, K. T., Onprom, S., & Chung, J. (2021). Non-timber forest product utilization under community forest management in northern Thailand. Forest Science and Technology, 17(1), 1-15. https://doi.org/10.1080/21580103.2020.1862712
Thinkampheang, S., Nakashizuka, T., Suksavate, W., Kachina, P., Hermhuk, S., Asanok, L., Phumphuang, W., Chouibumroong, B., WU, J., Kurokawa, H., & Marod, D. (2024). Impacts of climate change on forest restoration dynamics in the lower montane forest of Doi Suthep-Pui National Park, Northern Thailand. Biodiversitas Journal of Biological Diversity, 25(12), 4829-4845. https://smujo.id/biodiv/article/view/19618
Yamane, T. (1973). Statistics: An Introductory Analysis. New York Harper & Row.
Yarnvudhi, A., Sungkaew, S., Hermhuk, S., Sunthornhao, P., & Onprom, S. (2016). Plant diversity and utilization on ethnobotany of local people at Hmong Doi Pui village in Doi Suthep-Pui national park, Chiang Mai Province. Thai Journal of Forestry, 35(3), 136-146. https://li01.tci-thaijo.org/index.php/tjf/article/view/247049
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 วารสารวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีสู่ชุมชน
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
1. บทความ ข้อมูล เนื้อหา รูปภาพฯลฯ ที่ได้รับการตีพิมพ์ใน “วารสารวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีสู่ชุมชน” ถือเป็นลิขสิทธิ์ของวารสารวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีสู่ชุมชน มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงใหม่ หากบุคคลหรือหน่วยงานใดต้องการนำทั้งหมดหรือส่วนหนึ่งส่วนใดไปเผยแพร่ต่อหรือกระทำการใดๆ จะต้องได้รับอนุญาตเป็นลายลักษณ์อักษรจาก วารสารวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีสู่ชุมชน มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงใหม่
2. เนื้อหาบทความที่ปรากฏในวารสารเป็นความรับผิดชอบของผู้เขียนบทความโดยตรง ซึ่งกองบรรณาธิการวารสารไม่จำเป็นต้องเห็นด้วยหรือร่วมรับผิดชอบใดๆ
