ฤทธิ์ต้านอักเสบ ฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ และองค์ประกอบเคมีเบื้องต้นด้วยวิธีโครมาโทกราฟี ของสารสกัดเอทานอลจากไพลสามชนิดและหญ้าเอ็นยืด
DOI:
https://doi.org/10.57260/stc.2025.1128คำสำคัญ:
สารสกัดไพล , สารสกัดหญ้าเอ็นยืด , ฤทธิ์ต้านอักเสบ , ฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระบทคัดย่อ
งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาฤทธิ์ต้านการอักเสบในหลอดทดลอง ฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ และองค์ประกอบทางเคมีเบื้องต้นของสารสกัดเอทานอลจากไพลสามชนิด ได้แก่ ไพลเหลือง (Zingiber cassumunar Roxb.) ไพลดำ (Zingiber ottensii Valeton) ไพลขาว (Zingiber kerrii Craib) และหญ้าเอ็นยืด (Plantago major L.) ซึ่งเป็นพืชสมุนไพรที่มีการใช้ในภูมิปัญญาการแพทย์แผนไทยในการบรรเทาอาการปวดและอักเสบ โดยใช้วิธีการสกัดด้วยเอทานอลที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม และศึกษาผลการยับยั้งการอักเสบเปรียบเทียบกับยามาตรฐาน Diclofenac diethylammonium รวมทั้งทดสอบฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระด้วยวิธี DPPH assay ผลการศึกษาพบว่า สารสกัดไพลทั้งสามชนิดมีลักษณะกายภาพเป็นสารกึ่งแข็งกึ่งเหลว สีและกลิ่นแตกต่างกันตามชนิดของพืช การวิเคราะห์ด้วยโครมาโทกราฟีแบบบาง (TLC) พบว่าสารสกัดไพลเหลือง ไพลดำ และไพลขาวมีค่า Rf (Rate of flow) ใกล้เคียงกันในทุกระบบตัวทำละลายเคลื่อนที่ ในขณะที่สารสกัดหญ้าเอ็นยืดมีค่า Rf แตกต่างออกไป และไม่มีสารใดที่มีค่า Rf ใกล้เคียงกับยามาตรฐาน Diclofenac diethylammonium ในทุกระบบตัวทำละลาย การทดสอบฤทธิ์ต้านอักเสบในหลอดทดลองพบว่าสารสกัดไพลเหลือง ไพลดำ และไพลขาวมีค่า IC50 เท่ากับ 0.67±0.00, 3.85±0.25 และ 1.41±0.11 mg/ml ตามลำดับ ขณะที่ยามาตรฐาน Diclofenac diethylammonium มีค่า IC50 เท่ากับ 0.33±0.02 mg/ml และไม่พบฤทธิ์ต้านอักเสบในสารสกัดหญ้าเอ็นยืด นอกจากนี้ การทดสอบฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระด้วยวิธี DPPH assay พบว่าสารสกัดไพลเหลืองและไพลดำมีค่า EC50 เท่ากับ 373.44±0.50 และ 438.49±0.22 µg/ml ตามลำดับ ซึ่งมีประสิทธิภาพสูงกว่าไพลขาวและหญ้าเอ็นยืด (EC50 > 1000 µg/ml) แต่ยังต่ำกว่าสารมาตรฐาน Ascorbic acid (EC50 = 8.64±0.10 µg/ml) อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (P<0.05) สรุปได้ว่าสารสกัดเอทานอลจากไพลทั้งสามชนิด โดยเฉพาะไพลเหลือง มีศักยภาพในการต้านอักเสบและต้านอนุมูลอิสระในระดับที่ดี สามารถใช้เป็นข้อมูลพื้นฐานสำหรับการพัฒนาผลิตภัณฑ์สมุนไพรที่มีฤทธิ์บรรเทาอาการปวดและลดการอักเสบของกล้ามเนื้อ ซึ่งเป็นแนวทางสำคัญในการส่งเสริมการใช้สมุนไพรไทยทดแทนยาสังเคราะห์และสนับสนุนการแพทย์แผนไทยอย่างยั่งยืน
Downloads
เอกสารอ้างอิง
จิระศักดิ์ สาระรัตน์, วรรณดี แต้โสตถิกุล และ วิสินี จันทร์มหเสถียร. (2561). การพัฒนาตำรับ ประสิทธิภาพ และความพึงพอใจของครีมนวดสารสกัดจากผักกาดน้ำ ในอาสาสมัครเพื่อลดอาการปวดและเมื่อยล้า. การประชุมวิชาการระดับชาติ มหาวิทยาลัยรังสิต ประจำปี 2561: RSU National Research Conference 2018 (น. 834-841). กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยรังสิต. https://rsucon.rsu.ac.th/files/proceedings/nation2018/G4-NA18-093.pdf?utm_source=chatgpt.com
ปรรณณวัชญ์ ไชยวัฒนนันทน์, ภาณัฐ เดชะยนต์, ปฐมพงษ์ เผือกลี, ศรีโสภา เรืองหนู และ จิตพิสุทธิ์ จันทร์ทองอ่อน. (2563). ฤทธิ์ต้านการอักเสบและบรรเทาอาการปวดของสมุนไพร ที่ใช้ในการทับหม้อเกลือ. วารสารการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก, 18(3), 455-469. https://he01.tci-thaijo.org/index.php/JTTAM/article/download/242353/167490/887170?utm_source=chatgpt.com
วัลย์ลิกา สุขสำราญ, วนิดา สุมาลัย, นฤชา ตั้งสกุล และ ธนวัฒน์ ชัยทาน. (2565). ลายพิมพ์โครมาโทกราฟีของสารพฤกษเคมีจากเปลือกและเนื้อผลกระท้อน. วารสารวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงราย, 1(1), 1-10. https://li01.tci-thaijo.org/index.php/jstcrru/article/download/254080/174087
สุชาดา มานอก และ ปวีณา ลิ้มเจริญ. (2558). การวิเคราะห์ฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระโดยวิธี DPPH, ABTS และ FRAP และ ปริมาณ สารประกอบฟีนอลิกทั้งหมดของสารสกัดสมุนไพรในตำรับยาหอมเทพจิตร. วารสารก้าวทันโลกวิทยาศาสตร์, 15(1), 106-117. https://sci.bsru.ac.th/sciweb/e-magazine/15-1/chapter-10.pdf
Alrumaihi, F., Almatroodi, S. A., Alharbi, H. O. A., Alwanian, W. M., Alharbi, F. A., Almatroudi, A., & Rahmani, A. H. (2024). Pharmacological potential of kaempferol, a flavonoid in the management of pathogenesis via modulation of inflammation and other biological activities. Molecules, 29(9), 2007. https://doi.org/10.3390/molecules29092007
Bertoncini-Silva, C., Vlad, A., Ricciarelli, R., Fassini, P. G., Suen, V. M. M., & Zingg, J. M. (2024). Enhancing the bioavailability and bioactivity of curcumin for disease prevention and treatment. Antioxidants, 13(3), 331. https://doi.org/10.3390/antiox13030331
Chandra, S., Chatterjee, P., & Bhattacharya, S. (2012). Evaluation of in vitro anti-inflammatory activity of coffee against denaturation of protein. Asian pacific journal of tropical biomedicine, 2(1), 178-180. https://doi.org/10.1016/S2221-1691(12)60154-3
Gundom, T., Sukketsiri, W., & Panichayupakaranant, P. (2025). Phytochemical analysis and biological effects of Zingiber cassumunar extract and three phenylbutenoids: Targeting NF-KB, Akt/MAPK, and caspase-3 pathways. BMC Complementary Medicine and Therapies, 25(1), 180. https://doi.org/10.1186/s12906-025-04907-w
Ingkaninan, K., Temkitthawon, P., Chuenchom, K., Yuyaem, T., & Thongnoi, W. (2003). Screening for Acetylcholinesterase inhibitory activity in plants used in Thai traditional rejuvenating and neurotonic Remedies. Ethnopharmacology, 89, 261–264. https://doi.org/10.1016/j.jep.2003.08.008
Jantan, I., Raweh, S. M., Sirat, H. M., Jamil, S., & Mohd, Y. (2008). Inhibitory Effect of Compounds from Zingiber cassumunar on Platelet-Activating Factor Receptor Binding. Phytotherapy Research, 22(10), 1313–1316. https://doi.org/10.1002/ptr.2389
Knez, E., Kadac-Czapska, K., & Grembecka, M. (2025). Evaluation of spectrophotometric methods for assessing antioxidant potential in plant food samples—A critical approach. Applied Sciences, 15(11), 5925. https://doi.org/10.3390/app15115925
Kunnumakkara, A. B., Hegde, M., Parama, D., Girisa, S., Kumar, A., Daimary, U. D., Garodia, P., Yenisetti, S. C., Oommen, O. V., & Aggarwal, B. B. (2023). Role of turmeric and curcumin in prevention and treatment of chronic diseases: Lessons learned from clinical trials. ACS Pharmacology & Translational Science, 6(4), 447–518. https://doi.org/10.1021/acsptsci.2c00012
Panyajai, P., Chueahongthong, F., Viriyaadhammaa, N., Nirachonkul, W., Tima, S., Chiampanichayakul, S., Anuchapreeda, S., & Okonogi, S. (2022). Anticancer activity of Zingiber ottensii essential oil and its nanoformulations. PLOS ONE, 17(1), e0262335. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0262335
Pintatum, A., Laphookhieo, S., Logie, E., Berghe, W. V., & Maneerat, W. (2020). Chemical composition of essential oils from different parts of Zingiber kerrii Craib and their antibacterial, antioxidant, and tyrosinase inhibitory activities. Biomolecules, 10(2), 228. https://doi.org/10.3390/biom10020228
Singh, S., & Aggarwal, B. B. (1995). Activation of transcription factor NF-kappa B is suppressed by curcumin (diferuloylmethane). Journal of Biological Chemistry, 270(42), 24995–25000. https://doi.org/10.1074/jbc.270.42.24995
Tsuchiya, H., & Mizogami, M. (2025). Old and new analgesic acetaminophen: Pharmacological mechanisms compared with non-steroidal anti-inflammatory drugs. Future Pharmacology, 5(3), 40. https://doi.org/10.3390/futurepharmacol5030040
Yusuf, A. M., Zaini, M. K., & Shaari, K. (2021). Bioactive Compounds from Mecardonia procumbens and Their Medicinal Properties. Journal of Ethnopharmacology, 275, 114098. https://doi.org/10.1016/j.jep.2021.114098
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 วารสารวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีสู่ชุมชน
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
1. บทความ ข้อมูล เนื้อหา รูปภาพฯลฯ ที่ได้รับการตีพิมพ์ใน “วารสารวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีสู่ชุมชน” ถือเป็นลิขสิทธิ์ของวารสารวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีสู่ชุมชน มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงใหม่ หากบุคคลหรือหน่วยงานใดต้องการนำทั้งหมดหรือส่วนหนึ่งส่วนใดไปเผยแพร่ต่อหรือกระทำการใดๆ จะต้องได้รับอนุญาตเป็นลายลักษณ์อักษรจาก วารสารวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีสู่ชุมชน มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงใหม่
2. เนื้อหาบทความที่ปรากฏในวารสารเป็นความรับผิดชอบของผู้เขียนบทความโดยตรง ซึ่งกองบรรณาธิการวารสารไม่จำเป็นต้องเห็นด้วยหรือร่วมรับผิดชอบใดๆ
