ปัจจัยกำหนดสุขภาพที่มีอิทธิพลต่อการเกิดความเสี่ยงโรคเบาหวานชนิดที่ 2 ของประชาชนในอำเภอไชยปราการ จังหวัดเชียงใหม่

Supaporn Ruanmool; Siwalee Rattanapanya

doi:10.57260/stc.2025.954

Authors

Supaporn Ruanmool Faculty of Science and Technology, Chiang Mai Rajabhat University
Siwalee Rattanapanya Faculty of Science and Technology, Chiang Mai Rajabhat University

DOI:

https://doi.org/10.57260/stc.2025.954

Keywords:

Determinants of healt , Group at risk for type 2 diabetes, Type 2 diabetes

Abstract

This study aims to investigate the health determinants influencing the risk of type 2 diabetes in the population of Chai Prakan District, Chiang Mai Province. The determinants are categorized into four levels: 1) individual factors, 2) interpersonal factors, 3) community-level factors, and 4) societal-level factors. The study population was divided into two groups that are people at risk for type 2 diabetes and the general population. The total sample size was 290 people. Data were analyzed to find frequencies, percentages, means and standard deviations and the health determinants influencing the risk of type 2 diabetes among the population were tested using logistic regression analysis.
The findings revealed that, the individual level showed that individuals over 60 years old have a 2.173 times higher risk of developing type 2 diabetes compared to those aged 35–59 years (p-value = 0.01). Individuals without formal education and those with only a junior high school education have a 4.667 times and 3.590 times higher risk, respectively, of developing type 2 diabetes compared to individuals with a bachelor's degree or higher (p = 0.036 and 0.034, respectively). Additionally, individuals with a waist circumference above the standard have a 1.602 times higher risk of developing type 2 diabetes compared to those with a standard waist circumference (p-value = 0.046). Furthermore, having a higher level of healthy eating behavior significantly reduces the risk of developing type 2 diabetes by 0.360 times compared to those with lower levels of healthy eating behavior (p-value = 0.021). At the interpersonal level, it was found that receiving a high level of support significantly reduces the risk of developing type 2 diabetes by 0.571 times compared to those receiving low levels of support (p-value = 0.032). These findings suggest that raising awareness about healthy eating behaviors, as well as receiving emotional support from family and close acquaintances, plays a crucial role in promoting good health and reducing the risk of type 2 diabetes among the at-risk population.

References

กระทรวงสาธารณสุข. (2566). ระบบคลังข้อมูลด้านการแพทย์ Health Data Center (HDC) รายงานตามตัวชี้วัด NCD ClinicPlus ปี 2566. นนทบุรี: กระทรวงสาธารณสุข. สืบค้นจาก https://hdcservice.moph.go.th/hdc/reports/page_kpi.php?flag_kpi_level=9&flag_kpi_year=2023

กลุ่มรายงานมาตรฐาน. (2566). พฤติกรรมสุขภาพ (3อ. 2ส.). นนทบุรี: กระทรวงสาธารณสุข. สืบค้นจาก https://ssjnonthaburi.moph.go.th/nont/index.php?m=m101&groupwork=&module=newpost1&c18cb6100c5490a5d2f58bbc9b7c97a8&fmod=planing&id=777

กุสุมา กังหลี. (2557). ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์ต่อการควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดของผู้เป็นเบาหวานชนิดที่สอง โรงพยาบาลพระมงกุฎเกล้า. วารสารพยาบาลทหารบก, 15(3), 256-268. สืบค้นจาก https://he01.tci-thaijo.org/index.php/JRTAN/article/view/30627

กองโรคไม่ติดต่อ กระทรวงสาธารณสุข. (2566). จำนวนและอัตราผู้ป่วยใน ปี 2560 - 2564 (ความดันโลหิตสูง, เบาหวาน, หลอดเลือดหัวใจ, หลอดเลือดสมอง, COPD). สืบค้นจาก https://ddc.moph.go.th/dncd/

ธีรนันท์ วรรณศิริ. (2562). สัมพันธภาพในครอบครัวในการส่งเสริมการดูแลตนเองเพื่อควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดของผู้ป่วยเบาหวานที่ควบคุมไม่ได้. วารสารเกื้อการุณย์, 23(2), 31-50. สืบค้นจาก https://he01.tci-thaijo.org/index.php/pck/article/view/248650

นลัท พรชัยวรรณาชาติ. (2563). ปัจจัยที่สัมพันธ์กับภาวะเสี่ยงต่อโรคเบาหวานชนิดที่ 2 ในผู้ป่วยโรคเรื้อรังที่เข้ารับการรักษาที่ศูนย์แพทย์ชุมชนโรงพยาบาลบุรีรัมย์ สาขา 3 อำเภอเมือง จังหวัดบุรีรัมย์. วารสารระบบบริการปฐมภูมิและเวชศาสตร์ครอบครัว, 3(3), 73-86. สืบค้นจาก https://so03.tci-thaijo.org/index.php/PCFM/article/view/246141

นาฏนภา หีบแก้ว ปัดชาสสุวรรณ์ (2564). ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับภาวะก่อนเบาหวานของประชากรวัยทำงานที่มีญาติสายตรงป่วยเป็นโรคเบาหวาน อำเภอกระนวน จังหวัดขอนแก่น.วารสารวิจัยสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น, 16(3), 106-117. สืบค้นจาก https://he01.tci-thaijo.org/index.php/kkujphr/article/view/264680

แนวทางเวชปฏิบัติสำหรับโรคเบาหวาน. (2566). ราชวิทยาลัยอายุรแพทย์แห่งประเทศไทย 2566. กรุงเทพฯ: ศรีเมืองการพิมพ์. สืบค้นจาก https://www.dmthai.org/new/index.php/sara-khwam-ru/bukhlakr-thangkar-phaethy/cpg/naewthang-wech-ptibati-sahrab-rokh-bea-hwan-2567

ประทุม สุภชัยพานิชพงศ์, ลัดดา อัตโสภณ และ พิศาล ชุ่มชื่น. (2559). ประสิทธิผลของการใช้แรงสนับสนุนทางสังคมปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพในการควบคุมโรคของผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 ในตำบลแพงพวย อำเภอดำเนินสะดวก จังหวัดราชบุรี. วารสารโรงพยาบาลมหาสารคาม, 13(2), 36-46. สืบค้นจาก https://he02.tci-thaijo.org/index.php/MKHJ/article/view/200944

ภฤดา แสงสินศร. (2564). การศึกษาปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อพฤติกรรมสุขภาพของประชาชนที่มีภาวะเสี่ยงต่อโรคเบาหวานและความดันโลหิตสูงในเขตจังหวัดพิจิตร. วารสารวิจัยและวิชาการสาธารณสุขจังหวัดพิจิตร, 2(2), 43-54. สืบค้นจาก http://www.ppho.go.th/webppho/research/y2p2/b05.pdf

รณิดา เตชะสุวรรณา, สุทัศน์ โชตนะพันธ์, กนิษฐา จำรูญสวัสดิ์, บัณฑิต ศรไพศาล และ ประวิช ตัญญสิทธิสุนทร. (2563). ปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดโรคเบาหวานชนิดที่สองในคนไทย. วารสารควบคุมโรค, 46(3), 268-279. สืบค้นจาก https://he01.tci-thaijo.org/index.php/kkujphr/article/view/259201

โรงพยาบาลไชยปราการ. (2566). ระบบฐานข้อมูล HosXP. โปรแกรม HosXP โรงพยาบาลไชยปราการ.

วรรณภาภรณ์ จงกลาง และ นาฏนภา หีบแก้ว ปัดชาสสุวรรณ์. (2564). ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับกลุ่มเสี่ยงโรคเบาหวานชนิดที่ 2 ของกลุ่มวัยทำงาน อำเภอโนนไทย จังหวัดนครราชสีมา. วารสารวิจัยและพัฒนาสุขภาพจังหวัดนครราชสีมา, 14(3), 71-82. สืบค้นจาก https://he02.tci-thaijo.org/index.php/RDHSJ/article/view/252729

สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดเชียงใหม่. (2565). รายงานสถิติการเกิดโรคเบาหวานประจำปี 2565. สืบค้นจาก https://smartncd.chiangmaihealth.go.th/web/index.php?r=report%2Fgreport&id=dm_incident&year=2024

Deesiang, W. (2006). Effects of self-management program on hemoglobin A1c and LDL-cholesterol level of type 2 diabetic patients. (Master’s thesis, Chulalongkorn University). Retrieve from https://he01.tci-thaijo.org/index.php/unc/article/view/162671

Feldman, A. L., Long, G. H., Johansson, I., Weinehall, L., Fhärm, E., Wennberg, P., & Rolandsson, O. (2017). Change in lifestyle behaviors and diabetes risk: Evidence from a population-based cohort study with 10-year follow-up. International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity, 14(1), 1-10. Retrieve from https://doi.org/10.1186/s12966-017-0499-z DOI: https://doi.org/10.1186/s12966-017-0489-8

Huang, H., Zheng, X., Wen, X., Zhong, J., Zhou, Y., & Xu, L. (2023). Visceral fat correlates with insulin secretion and sensitivity independent of BMI and subcutaneous fat in Chinese with type 2 diabetes. Frontiers in Endocrinology (Lausanne), 14, 1144834. Retrieve from https://doi.org/10.3389/fendo.2023.1144834. PMID: 36909323; PMCID: PMC9999013 DOI: https://doi.org/10.3389/fendo.2023.1144834

Kirkman, M. S., Briscore, V. J., Clark, N., Florez, H., Haas, L. B., Halter, J. B., & Swift, C. S. (2012). Diabetes in older adults. Diabetes Care, 35(12), 2650-2664. Retrieve from https://doi.org/10.2337/dc12-1801 DOI: https://doi.org/10.2337/dc12-1801

Kowall, B., Rathmann, W., Stang, A., Bongaerts, B., Kuss, O., Herder, C., & Kowall, B. (2017). Perceived risk of diabetes seriously underestimates actual diabetes risk: The KORA FF4 study. PLoS One, 12(1), e0171152. Retrieve from https://doi.org/10.1371/journal.pone.0171152 DOI: https://doi.org/10.1371/journal.pone.0171152

Sripaoraya, K., Siriwong, W., Pavittranon, S., & Chapman, R. S. (2017). Determinants of diabetes mellitus type 2 risk in Ron Phiboon Sub-District, Nakhon Si Thammarat Province, Thailand. Journal of Health Research, 31(3), 191-197. Retrieve from https://he01.tci-thaijo.org/index.php/jhealthres/article/view/89048

Liu, Y., Cheng, J., Wan, L., & Chen, W. (2023). Associations between total and added sugar intake and diabetes among Chinese adults: The role of body mass index. Nutrients, 15(14), 3274. Retrieve from https://doi.org/10.3390/nu15143274. PMID: 37513695; PMCID: PMC10384374 DOI: https://doi.org/10.3390/nu15143274

Richards, S. E., Wijewera, C., & Wijewera, A. (2022). Lifestyle and socioeconomic determinants of diabetes: Evidence from country-level data. PLoS One, 17(7), e0270476. Retrieve from https://doi.org/10.1371/journal.pone.0270476 DOI: https://doi.org/10.1371/journal.pone.0270476

Waltz, C. F., & Bausell, R. B. (1981). Nursing research: Design, statistics, and computer analysis (p. 362). F.A. Davis. Retrieve from https://books.google.co.th/books/about/Nursing_Research.html?id=cyJtAAAAMAAJ&redir_esc=y

Yan, Z., Cai, M., Han, X., Chen, Q., & Lu, H. (2023). The interaction between age and risk factors for diabetes and prediabetes: A community-based cross-sectional study. Diabetes, Metabolic Syndrome and Obesity: Targets and Therapy, 16, 85-93. Retrieve from https://doi.org/10.2147/DMSO.S390857 DOI: https://doi.org/10.2147/DMSO.S390857