ประสิทธิผลของโปรแกรมการพัฒนาความรอบรู้ด้านสุขภาพโดยทีมหมอครอบครัว ต่อผลลัพธ์ทางสุขภาพ ในผู้ป่วยความดันโลหิตสูง อำเภอห้างฉัตร จังหวัดลำปาง

Montien Takhum; Janjeera Yanachai

doi:10.57260/stc.2025.989

Authors

Montien Takhum Hang Chat District Public Health Office, Lampang Province
Janjeera Yanachai Faculty of Nursing, Uttaradit Rajabhat University

DOI:

https://doi.org/10.57260/stc.2025.989

Keywords:

Health literacy, Health behaviors, Family doctors, Stroke hypertension

Abstract

This quasi-experimental study with two group pretest-posttest design aimed to evaluate the effectiveness of a health literacy improvement program conducted by family doctors on health outcomes in hypertensive patients in Hang Chat District, Lampang Province. The sample consisted of patients with uncontrolled hypertension through purposive sampling. The experimental group (60participants) attended the health literacy improvement program by family doctors four times, while the control group (60 participants) received routine health literacy education. Research tools included the health literacy improvement program by family doctors, a health literacy and behavior questionnaire for hypertensive patients, a stroke risk assessment form, and a general information record. Quantitative data analysis utilized descriptive statistics, Independent t-test, and Dependent t-test.
Results indicated that the experimental group showed significant the experimental group's health literacy significantly improved after participating in the program, compared to before and compared to the control group (P-value = 0.001). Health behaviors also significantly improved in the experimental group compared to before and compared to the control group (P-value = 0.001). Systolic blood pressure levels were significantly better in the experimental group compared to before and compared to the control group (P-value = 0.004). The risk of stroke was also significantly reduced in the experimental group compared to before and compared to the control group (P-value = 0.024).The study concluded that the health literacy improvement program by family doctors effectively reduced stroke risk in hypertensive patients. The program's success in enhancing health literacy and promoting health behavior changes was attributed to appropriate knowledge dissemination, continuous monitoring and evaluation by family doctors, and family support, which play crucial roles in long-term health improvement and risk reduction.

Downloads

Download data is not yet available.

References

กองสุขศึกษา กรมสนับสนุนบริการ. (2566). แบบสอบถามความรอบรู้ด้านสุขภาพและพฤติกรรมสุขภาพของผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูง. https://hia.anamai.moph.go.th/th/hl-form

จุรีพร คงประเสริฐ, สุมนี วัชรสินธุ์ และ ณัฐธิวรรณ พันธ์มุง. (2558). การประเมินโอกาสเสี่ยงต่อโรคหัวใจและหลอดเลือดในผู้ป่วยเบาหวานและความดันโลหิตสูง. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์ชุมนุมสหกรณ์การเกษตรแห่งประเทศไทย.

จุลลดา เหมโส. (2567). ความรอบรู้ด้านสุขภาพที่มีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมการดูแลตนเองของผู้ป่วย ความดันโลหิตสูงที่ควบคุมระดับความดันโลหิตไม่ได้ อําเภอเสลภูมิ จังหวัดร้อยเอ็ด. วารสารอนามัย สิ่งแวดล้อมและสุขภาพชุมชน, 9(1), 114-152. https://he03.tci-thaijo.org/index.php/ech/article/view/2031

ฉัตรชัย สมานมิตร, อุไรรัชต์ บุญแท้ และ นงณภัทร รุ่งเนย. (2563). รูปแบบการพัฒนาความฉลาดทางสุขภาพในการป้องกันโรคหลอดเลือดสมองของผู้ป่วยกลุ่มเสี่ยงสูงในหน่วยบริการปฐมภูมิ จังหวัดเพชรบุรี. วารสารแพทย์เขต 4-5, 39(3), 344-363. https://he02.tci-thaijo.org/index.php/reg45/article/view/246184

ชินตา เตชะวิจิตรจารุ. (2561). ความรอบรู้ทางสุขภาพ : กุญแจสำคัญสู่พฤติกรรมสุขภาพและผลลัพธ์สุขภาพ ที่ดี. Journal of The Royal Thai Army Nurses, 19(1), 1-11. https://he01.tci-thaijo.org/index.php/JRTAN/article/view/130366

นธรรศ น้อยทัน. (2567). ความรอบรู้ด้านสุขภาพที่มีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมสุขภาพของกลุ่มเสี่ยงโรคความดันโลหิตสูง โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตําบลน้ำอ่าง อําเภอตรอน จังหวัดอุตรดิตถ์.วารสารวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีนอร์ทเทิร์น, 5(3), 52-64. https://he03.tci-thaijo.org/index.php/scintc/article/view/3321

ปวิตรา ทองมา. (2563). ความรอบรู้ด้านสุขภาพและผลลัพธ์ทางสุขภาพในผู้ป่วยความดันโลหิตสูง. วารสารพยาบาลสภากาชาดไทย, 13(1), 50-62. https://he02.tci-thaijo.org/index.php/trcnj/article/view/243809

แพรพรรณ ภูริบัญชา, บุญทนกร พรมภักดี และ สุปรียา จรทะผา. (2560). การประเมินความต้องการจำเป็น เพื่อพัฒนาบริการประเมินโอกาสเสี่ยงต่อการเกิดโรคหัวใจและหลอดเลือด ในกลุ่มผู้ป่วยโรคเบาหวาน และโรคความดันโลหิตสูง. วารสารควบคุมโรค, 43(3), 244-254. https://he01.tci-thaijo.org/index.php/DCJ/article/view/150179

มหาวิทยาลัยมหิดล. (2567). Thai CV risk score: Mahidol University. https://www.rama.mahidol.ac.th/cardio_vascular_risk/thai_cv_risk_score/

ระบบคลังข้อมูลด้านการแพทย์และสุขภาพ กระทรวงสาธารณสุข. (2567). ความชุกของโรคความดันโลหิตสูง.https://hdc.moph.go.th/center

เรียมใจ พลเวียง และ มิ่งขวัญ ภูหงส์ทอง. (2565). การพัฒนารูปแบบการควบคุมระดับความดันโลหิตในผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูงโดยการมีส่วนร่วมของชุมชน อำเภอเปือยน้อย จังหวัดขอนแก่น. วารสารวิชาการสาธารณสุข, 31(Supplement 1), 26-35. https://thaidj.org/index.php/JHS/article/view/12391

เรืองศิริ เจริญพงษ์. (2567). การพัฒนาแนวทางการป้องกันโรคหลอดเลือดสมองในผู้ป่วยความดันโลหิตสูงที่ควบคุมระดับความดันโลหิตไม่ได้ในคลินิกหมอครอบครัวท่าวังหิน โรงพยาบาลสรรพสิทธิประสงค์อุบลราชธานี. วารสารสิ่งแวดล้อมศึกษาการแพทย์และสุขภาพ, 9(3), 277-290. https://so06.tci-thaijo.org/index.php/hej/article/view/277465

สมจิตต์ สินธุชัย, นุสรา นามเดช, ประไพ กิตติบุญถวัลย์, สุดา เดชพิทักษ์ศิริกุล, จีราภรณ์ ชื่นฉ่ำ, กันยารัตน์ อุบล วรรณ และ ปัฐยาวัชร ปรากฏผล. (2564). คู่มือการพัฒนาความรอบรู้ด้านสุขภาพของผู้สูงอายุโรคเบาหวาน และความดันโลหิตสูง สำหรับบุคลากรสุขภาพ. https://kb.hsri.or.th/dspace/handle/11228/5385

สุจินดา คงเนียม. (2567). ประสิทธิผลของโปรแกรมพัฒนาความรอบรู้ด้านสุขภาพสำหรับผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูงที่เสี่ยงต่อโรคหัวใจและหลอดเลือดอำเภอเมืองตรัง จังหวัดตรัง. (วิทยานิพนธ์หลักสูตรปริญญาพยาบาลศาสตรมหาบัณฑิต สาขาพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยสุขโขทัยธรรมธิราช).

อรอุมา พลซา และ อมรศักดิ์ โพธิ์อ่ำ. (2567). ความสัมพันธ์ระหว่างความรอบรู้ด้านสุขภาพกับพฤติกรรมสุขภาพของประชาชนกลุ่มเสี่ยงโรคความดันโลหิตสูง ในเขตพื้นที่โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตําบลหนองกะท้าว อําเภอนครไทย จังหวัดพิษณุโลก. วารสารวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี นอร์ทเทริ์น, 5(2), 196-207. https://he03.tci-thaijo.org/index.php/scintc/article/view/2782

อลิสรา อยู่เลิศลบ. (2566). ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อพฤติกรรมการป้องกันโรคหลอดเลือดสมองของผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูงที่อายุน้อยกว่า 60 ปี ในพื้นที่จังหวัดตาก. (วิทยานิพนธ์สาธารณสุขศาสตรมหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยนเรศวร).

อัจฉราวดี ศรียะศักดิ์, อติญาณ์ ศรเกษตริน, จินตนา ทองเพชร, วารุณี เกตุอินทร์, ณัฐพร อุทัยธรรม, สุปราณี หมู่คุ่ย และ ทิพวัลย์ มีทรัพย์. (2564). การพัฒนาความรอบรู้ด้านสุขภาพเพื่อจัดการสุขภาพผู้สูงอายุที่มีภาวะเบาหวานและความดันโลหิตสูงในบริบทคลินิกหมอครอบครัว: กรณีศึกษาในจังหวัดเพชรบุรี.วารสารวิจัยระบบสาธารณสุข, 15(2), 155-173. https://kb.hsri.or.th/dspace/handle/11228/5371

World Health Organization. (2023). Hypertension: Key facts. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/hypertension