การสำรวจและจำแนกชนิดของเชื้อราที่แยกจากช่อดอกของมะม่วงน้ำดอกไม้และการประเมินศักยภาพของจุลินทรีย์ปฏิปักษ์
คำสำคัญ:
มะม่วงน้ำดอกไม้, การควบคุมโดยชีววิธี, Trichoderma asperellum, Fusarium spp, Bacillus sppบทคัดย่อ
มะม่วงจัดเป็นไม้ผลสำคัญของประเทศไทยแต่พบอาการผิดปกติของช่อดอกมะม่วงสายพันธุ์น้ำดอกไม้ในระยะดอกเจริญจนถึงดอกบาน โดยกลีบดอกมีอาการแห้ง สีน้ำตาลจนถึงสีดำ ดอกแข็ง ไม่พัฒนาไปเป็นผล ในพื้นที่ที่พบอาการรุนแรงมีความเสียหายร้อยละ 60–90 การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อจำแนกชนิดเชื้อราที่พบบนช่อดอกที่มีลักษณะผิดปกติดังกล่าวและทดสอบศักยภาพของจุลินทรีย์ปฏิปักษ์ในการยับยั้งเชื้อรา พื้นที่ที่ศึกษาในงานวิจัยนี้ ได้แก่ จังหวัดสมุทรสาคร สุพรรณบุรี พิจิตร นครราชสีมา ประจวบคีรีขันธ์ และฉะเชิงเทรา โดยเก็บตัวอย่างดอกที่พบอาการผิดปกติและดอกปกติมาแยกเชื้อและจำแนกด้วยลักษณะทางสัณฐาน ซึ่งสามารถจำแนกเชื้อราได้ดังนี้ Fusarium spp. Curvularia spp. Chaetomella spp. และ Colletotrichum spp. จากนั้นนำเชื้อราที่แยกได้มาทดสอบการควบคุมด้วยจุลินทรีย์ปฏิปักษ์ด้วยวิธี dual culture โดยเลือกเชื้อที่ใช้ทดสอบจากไอโซเลตตัวแทนของเชื้อรา Fusarium สปีชีส์ต่างๆ ได้แก่ F. longipes (F. equiseti) No.DPKN0402.1, F. moniliforme No.DPCT0207, F. oxysporum No.DRBR0103, F. proliferatum No.DPKN0305, F. semitectum (F. incarnatum) No.NPKN0104 และ F. solani No.DPCT0101.1 พบว่าเชื้อรา Trichoderma asperellum (CB–Pin–01) มีเปอร์เซ็นต์การยับยั้งไอโซเลต DPKN0305 ได้ดีที่สุดคือ 74.58% และมีอัตราการเจริญคลุมทับไอโซเลต NPKN0104 0.96 เซนติเมตรต่อวัน ในขณะที่เชื้อแบคทีเรีย Bacillus spp. (B2) สามารถยับยั้งการเจริญของเชื้อรา Fusarium spp. ได้ดีที่สุด โดยมีเปอร์เซ็นต์การยับยั้งไอโซเลต NPKN0104 ที่ 57.53% และมีความกว้างบริเวณส่วนใส 4.26 เซนติเมตร
References
จิระเดช แจ่มสว่าง และ วรรณวิไล อินทนู. 2542. Trichoderma เชื้อราที่ใช้ในการควบคุมโรคพืช. เอกสารวิชาการ.โครงการส่งเสริมการเกษตร มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์. ภาควิชาโรคพืช คณะเกษตร กำแพงแสน, มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ กำแพงแสน, นครปฐม. 90 หน้า.
ธวัชชัย รัตน์ชเลศ และ รุ่งทิพย์ อุทุมพันธ์. 2553. การผลิตมะม่วงให้มีคุณภาพเพื่อการส่งออก. เอกสารการประชุม. งานประชุมในการพัฒนามะม่วงไทยให้ก้าวสู่ตลาดโลก. คณะเกษตร. มหาวิทยาลัยเชียงใหม่. เชียงใหม่. 1 – 9 หน้า.
ธิติ ทองคำงาม พรหมมาศ คูหากาญจน์ และ ถนิมนันต์ เจนอักษร. 2559. การประเมินความสามารถในการเป็นเชื้อราปฏิปักษ์ในสภาพห้องปฏิบัติการของ Trichoderma ไอโซเลท ต่อเชื้อรา Fusarium oxysporum f. sp. lactucae สาเหตุโรคเหี่ยวของผักสลัดที่ปลูกในระบบไฮโดรโพนิกส์. วารสารเกษตรพระจอมเกล้า 31 (3): 57 – 67.
เบญจพล ศรีทองคำ. 2559. ลักษณะทางสัณฐานวิทยาและอณูวิทยาของเชื้อรา Fusarim species ที่แยกจากพืชเป็นโรค. วิทยานิพนธ์วิทยาศาสตรมหาบัณฑิต. มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ กำแพงแสน, นครปฐม. 126 หน้า.
ปัณณวิชญ์ เย็นจิตต์ และ วาริน อินทนา. 2556. ประสิทธิภาพน้ำสกัดพืชที่หมักด้วยเชื้อรา Trichoderma viride และ Rhizopus oligosporus ในการควบคุมโรคไหม้ของข้าว. วารสารวิทยาศาสตร์เกษตร 44 (3): 281 – 288.
สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ์. 2561. เอกสารสถิติการเกษตรเลขที่ 402 ข้อมูลเศรษฐศาสตร์เกษตร จำแนกตามผลิตภัณฑ์ 2561. เอกสารเผยแพร่. สมุทรปราการ. 54 – 55 หน้า.
Britz, H., E. T. Steenkamp, T. A. Coutinho, B. D. Wingfield, W. F. O. Marasas and M. J. Wingfield. 2002. Two new species of Fusarium section Liseola associated with mango malformation. Mycologia 94 (4): 722 – 730.
Choi, Y. W., K. D. Hyde and W. H. Ho. 1999. Single spore isolation of fungi. Fugal Diversity 3: 29 – 38.
Ellis, M. B. 1971. Dematiaceous Hyphomycetes. Commonwealth Mycological Institute. Kew, Surrey, England. 608 p.
Freeman, S., M. Maimon and Y. Pinkas. 1999. Use of GUS transformants of Fusarium subglutinans for determining etiology of mango malformation disease. Phytopathology 89 (6): 456 – 461.
Freeman, S., D. Shtienberg, M. Maymon, A. G. Levin and R. C. Ploetz. 2014. New insights into mango malformation disease epidemiology lead to a new integrated management strategy for subtropical environment. Plant Disease 98: 1456 – 1465.
Gilman, J. C. 2001. A manual of soil fungi. The Iowa State University Press, Iowa.
Hifny, H. A. A., M. H. El–Barkouki and G. S. El–Banna. 1978. Morphological and physical aspects of the floral malformation in mangoes. Egyptian Journal of Horticulture 5: 43 – 52.
Hyde, K. D., L. Cai, E. H. C. McKenzie, Y. L. Yang and J. Z. Zhang. 2009. Colletotrichum: a catalogue of confusion. Fungal Diversity 39: 1 – 17.
Kaewchi, S., K. Soytong and K. D. Hyde. 2009. Mycofungicides and fungal biofertilizers. Fungal Diversity 38: 25 – 50.
Kumar, J., U. S. Singh and S. P. S. Beniwal. 1993. Mango malformation: One Hundred years of research. Annual Review of Phytopathology 31: 217 – 232.
Kumar, P., A. K. Misra., D. R. Modi and V. K. Gupta. 2012. Biocontrol potential of Trichoderma species against mango malformation pathogens. Archives of Phytopathology and Plant Protection 45 (10): 1237 – 1245.
Leslie, J. F. and B. A. Summerell. 2006. The Fusarium Laboratory Manual. Blackwell publishing professional, Iowa, USA.
Muhammad, T. M., A. H. N. Syed, A. B. Malik and T. Talal. 2018. Field case investigations of mango malformation disease in five districts of southern Punjab and it is biological mediated management under controlled conditions. Pakistan Journal of Phytopathology 31 (02): 191 – 197.
Ploetz, R. C. 2001. Malformation: A Unique and important disease of mango, Mangifera indica L. PP 233 – 247. In B. A. Summerell, J. F. Leslie, D. Backhouse, W. L. Bryden and L. W. Burgess (eds.). Fusarium: Paul E. Nelson Memorial Symposium. The American Phytopathological Society, St. Paul, Minnesota.
Ploetz, R. C. 2003. Diseases of mango. Diseases of Tropical Fruit Crop. CABI Publishing. Oxford, United Kingdom. 327 – 363 p.
Rungjindamai, N. 2016. Isolation and evaluation of biocontrol agents in controlling anthracnose disease of mango in Thailand. Journal of Plant Protection Research 56 (3): 306 – 311.
Sabine, A. 2017. Global Prospects for Major Tropical Fruits. Special Feature. (Online) http://www.fao.org/fileadmin/templates/est/COMM_MARKETS_MONITORING/Tropical_Fruits/Documents/ Tropical_Frui ts_Special_Feature.pdf. p. 69 – 81. (August 24, 2019)
Singh, Z and B. S. Dhillon. 1990. In vivo role of indole 3 acetic acid, gibberellic acid, zeatin, abscisic acid and ethylene in floral malformation of (Mangifera indica L.). Journal of Phytopathology 128 (3): 235 – 245.
Trakunyingcharoen, T., R. Cheewangkoon and C. To–anun. 2013. Phylogeny and pathogenicity of fungal species in the family botryosphaeriaceae associated with mango (Mangifera indica) in Thailand. International Journal of Agricultural Technology 9 (6):1535 – 1543.
United Nations Conference on Trade and Development. 2012. Trade and Development Report, 2012. (Online) https://unctad.org/en/PublicationsLibrary/tdr2012_en.pdf. (August 26, 2019)
Varma, A. 1983. Mango malformation. PP 173 – 188. In Singh KG (ed.). Exotic plant quarantine pests and procedures for introduction of plant materials. Asian Plant Quarantine Centre and Training Institute, Malaysia.
Yu, X., C. Ai, L. Xin and G. Zhou. 2011. The siderophore–producing bacterium, Bacillus subtilis CAS15, has a biocontrol effect on Fusarium wilt and promotes the growth of pepper. European Journal of Soil Biology 47 (2): 138 – 145.
Zhan, R–L., S–J. Yang, H–H. Ho, F. Liu, Y–L. Zhao, J–M. Chang and H. Yan–Biao. 2010. Mango Malformation Disease in South China Caused by Fusarium proliferatum. Phytopathology 158: 721 – 725.
Zheng, M., J. Shi, J. Shi, Q. Wang and Y. Li. 2013. Antimicrobial effects of volatiles produced by two antagonistic Bacillus strains on the anthracnose pathogen in postharvest mangos. Biological Control 65 (2): 200 – 206.
