สภาพการปรับเปลี่ยนพื้นที่ที่ไม่เหมาะสมต่อการผลิตข้าวตามแผนที่เกษตร (Agri – Map) ของเกษตรกรใน อำเภอเมือง จังหวัดชัยภูมิ
คำสำคัญ:
การจัดเขต, การปรับเปลี่ยนพื้นที่ที่ไม่เหมาะสม, แผนที่เกษตรเชิงรุก, การผลิตข้าวบทคัดย่อ
งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา 1) ลักษณะส่วนบุคคลทางเศรษฐกิจ สังคมและทรัพยากรการเกษตร 2) สภาพปรับเปลี่ยนพื้นที่ และ 3) ปัญหาในการปรับเปลี่ยนพื้นที่ของเกษตรกรอำเภอเมือง จังหวัดชัยภูมิ กลุ่มตัวอย่าง 64 ราย ที่ยังคงปลูกพืชอื่นทดแทนการปลูกข้าวในพื้นที่ที่ไม่เหมาะสมอย่างต่อเนื่อง เก็บข้อมูลโดยใช้แบบสัมภาษณ์ วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติเชิงพรรณนา ผลการศึกษาพบว่า เกษตรกรส่วนใหญ่เป็นเพศหญิง อายุเฉลี่ย 59.86 ปี ส่วนใหญ่จบการศึกษาระดับประถมศึกษา มีประสบการณ์ทำการเกษตรเฉลี่ย 31.78 ปี จำนวนแรงงานในครัวเรือนเฉลี่ย 2.41 คน จำนวนหนี้สินเฉลี่ย 481,910.71 บาท จำนวนพื้นที่ที่ปรับเปลี่ยนเฉลี่ย 3.30 ไร่ ในแปลงมีการใช้ปุ๋ยเคมี ปุ๋ยหมักและน้ำหมัก ไม่ใช้สารกำจัดศัตรูพืช มีแหล่งน้ำในแปลง เงินทุนที่ใช้ปรับเปลี่ยนพื้นที่เฉลี่ย 22,840.63 บาท ส่วนใหญ่เพื่อสร้างแหล่งน้ำในแปลง ส่วนใหญ่ใช้แรงงานในครัวเรือน ชนิดพืชในแปลงได้แก่ ไม้ผล ร้อยละ 93.75 พืชผัก ร้อยละ 50.00 และสวนป่า ร้อยละ 25.00 เลี้ยงสัตว์ในแปลงได้แก่ ประมง ร้อยละ 73.44 โคกระบือ ร้อยละ 34.38 และสัตว์ปีก ร้อยละ 9.38 เกษตรกรส่วนใหญ่ผลิตเพื่อบริโภคและขายส่วนเกินในชุมชน รายได้จากการจำหน่ายผลผลิตจากพืชอื่นมากกว่ารายได้จากการจำหน่ายข้าว เฉลี่ย 7,429.12 บาท/ไร่ เกษตรกรส่วนใหญ่มีปัญหาเรื่องต้นทุนการผลิตสูง และภัยแล้ง หน่วยงานราชการควรสนับสนุนแหล่งน้ำและเงินทุนดอกเบี้ยต่ำ เจ้าหน้าที่ส่งเสริมควรเข้าไปติดตามและให้ความรู้อย่างสม่ำเสมอ
References
กรมการค้าต่างประเทศ. 2563. สถานการณ์ข้าวโลกและข้าวไทย เดือนมกราคม 2563. (ระบบออนไลน์). แหล่งข้อมูล: https://www.dft.go.th/th-th/Service-DFT/Service-Information/DATA-Group-Product/Detail-DATA-Group-Product/ArticleId/14284/-2563-1-2-3 (20 มกราคม 2566).
กรมพัฒนาที่ดิน. 2558. แนวทางการบริหารจัดการเขตการใช้ที่ดินสำหรับพื้นที่เกษตรกรรม (Zoning) ในส่วนของเศรษฐกร. เอกสารวิชาการ. กรมพัฒนาที่ดิน, กรุงเทพมหานคร. 32 หน้า.
กระทรวงเกษตรและสหกรณ์. 2556. พื้นที่ปลูกพืชเศรษฐกิจตามระดับความเหมาะสมของที่ดิน. เอกสารวิชาการ. กระทรวงเกษตรและสหกรณ์, กรุงเทพมหานคร. 36 หน้า.
ณัฐสิมา บริบูรณ์, นารีรัตน์ สีระสาร และสินีนุช ครุฑเมือง แสนเสริม. 2566. ปัจจัยที่มีผลต่อการตัดสินใจทำการเกษตรแบบผสมผสานของเกษตรกร อำเภอกบินทร์บุรี จังหวัดปราจีนบุรี. วารสารวิทยาศาสตร์เกษตรและการจัดการ 6(3): 84-91.
นิรันดร์ ยิ่งยวด, ประสงค์ ตันพิชัย, สันติ ศรีสวนแตง และวีรฉัตร์ สุปัญโญ. 2559. กระบวนการปรับใช้ความรู้การทำเกษตรผสมผสานของชุมชนแลเกษตรกร: กรณีศึกษา บ้านหนองกระโดนมน อำเภอหนองหญ้าไซ จังหวัดสุพรรณบุรี. วารสารศิลปะศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ วิทยาเขตหาดใหญ่ 8(1): 172-198.
สกุล วงษ์กาฬสินธุ์ และชคัตตรัย รยะสวสดิ์. 2564. ปัจจัยที่ส่งผลกระทบต่อการเปลี่ยนแปลงพื้นที่นาข้าวเป็นพืชพลังงาน จังหวัดนครราชสีมา. วารสารชุมชนวิจัย 15(1): 56-69.
สำนักงานสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. 2561. ยุทธศาสตร์ชาติ 20 ปี. (ระบบออนไลน์). แหล่งข้อมูล: http://nscr.nesdc.go.th/ns/ (20 มกราคม 2566).
สำนักงานเกษตรจังหวัดสตูล. 2564. คู่มือโครงการบริหารจัดการการผลิตสินค้าเกษตรตามแผนที่เกษตรเพื่อการบริหารจัดการเชิงรุก (Agri - Map) ประจำปีงบประมาณ พ.ศ. 2564. (ระบบออนไลน์). แหล่งข้อมูล: http://www.satun.doae.go.th ( 11 สิงหาคม 2565).
สำนักงานเกษตรจังหวัดชัยภูมิ. 2565. โครงการบริหารจัดการการผลิตสินค้าเกษตรตามแผนที่เกษตรเพื่อการบริหารจัดการเชิงรุก (Agri - Map). คู่มือโครงการส่งเสริมการเกษตร ประจำปีงบประมาณ พ.ศ. 2566, ชัยภูมิ. 12 หน้า.
สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ์. 2564. รายงานการประเมินผล โครงการบริหารจัดการการผลิตสินค้าเกษตรตามแผนที่เกษตรเพื่อการบริหารจัดการเชิงรุก (Zoning by Agri - Map) ประจำปีงบประมาณ พ.ศ. 2563. ศูนย์ประเมินผล สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร, กรุงเทพมหานคร. 101 หน้า.
