การปรับตัวของเกษตรกรผู้ปลูกข้าวต่อการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ ในพื้นที่อำเภอน้ำเกลี้ยง จังหวัดศรีสะเกษ
คำสำคัญ:
การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ, การปรับตัว, เกษตรกรผู้ปลูกข้าวบทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา 1) ลักษณะทั่วไปด้านเศรษฐกิจ สังคม และการปลูกข้าวของเกษตรกร 2) ความรู้เกี่ยวกับการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ 3) ผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ และ 4) การปรับตัวของเกษตรกรต่อการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ กลุ่มตัวอย่างคือ เกษตรกรผู้ปลูกข้าวในพื้นที่อำเภอน้ำเกลี้ยง จังหวัดศรีสะเกษ จำนวน 370 ราย เก็บข้อมูลโดยใช้แบบสัมภาษณ์ วิเคราะห์ข้อมูลด้วยการใช้สถิติเชิงพรรณนา และทดสอบสมมติฐานด้วยการทดสอบไคสแควร์ ผลการศึกษา พบว่า เกษตรกรส่วนใหญ่เป็นเพศหญิง (ร้อยละ 51.08) อายุเฉลี่ย 53.15 ปี จบการศึกษาระดับประถมศึกษาหรือต่ำกว่า (ร้อยละ 64.86) สภาพพื้นที่ส่วนใหญ่เป็นที่ลุ่ม (ร้อยละ 76.49) โดยภาพรวมเกษตรกรมีความรู้ความเข้าใจต่อการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศอยู่ในระดับปานกลาง (ร้อยละ 71.62) ผลกระทบที่เกษตรกรได้รับจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศมากที่สุด คือ อุณหภูมิที่สูงขึ้นส่งผลทำให้ความชื้นในดินลดลง (ค่าเฉลี่ย 2.46) ผลการศึกษาด้านการปรับตัวของเกษตรกร พบว่า เกษตรกรมีการปรับตัวต่อการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศด้านเทคนิคการผลิตสูงที่สุด (ร้อยละ 99.46) รองลงมาคือ ด้านการจัดการระบบน้ำ (ร้อยละ 74.05) และการประกันความเสี่ยง (ร้อยละ 68.65) ผลการทดสอบสมมติฐาน พบว่า ความรู้ และการได้รับผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศมีความสัมพันธ์กับการปรับตัวของเกษตรกรจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05
เอกสารอ้างอิง
กรมการข้าว. 2559. องค์ความรู้เรื่องข้าว. (ระบบออนไลน์). แหล่งข้อมูล : https://webold.ricethailand.go.th/rkb3/( 30 เมษายน 2567).
กรมพัฒนาที่ดิน. 2567. บทความเผยแพร่พื้นที่แล้ง. (ระบบออนไลน์). แหล่งข้อมูล : https://webapp.ldd.go.th/lpd/Article_Lpd1_1.php (10 มีนาคม 2567).
กรมส่งเสริมการเกษตร. 2559. คู่มือส่งเสริมการหยุดเผาในพื้นที่การเกษตร. (ระบบออนไลน์). แหล่งข้อมูล : https://esc.doae.go.th/ส่งเสริมการหยุดเผา/ (17 เมษายน 2567).
กรมส่งเสริมการเกษตร. 2566. ข้อมูลเกษตรกรผู้ประสบภัยพิบัติด้านพืช. (ระบบออนไลน์). แหล่งข้อมูล : https://disaster.doae.go.th/site/login (20 ธันวาคม 2566).
กรมอุตุนิยมวิทยา. 2566.ประกาศกรมอุตุนิยมวิทยา เรื่องการเริ่มต้นฤดูฝนของประเทศไทย ปี พ.ศ.2566. (ระบบออนไลน์). แหล่งข้อมูล : http://www.khonkaen.tmd.go.th/warning/warn_word/2566/rain_2566.pdf (10 มีนาคม 2567).
กรมอุตุนิยมวิทยา. 2567. คาดหมายอากาศเกษตรในช่วงฤดูร้อน. (ระบบออนไลน์). แหล่งข้อมูล : http://www.arcims.tmd.go.th/DailyDATA/Season/พยากรณ์อากาศเกษตรฤดูร้อน%202567.pdf (10 มีนาคม 2567).
กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม. 2561. แผนการปรับตัวต่อการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศแห่งชาติ. (ระบบออนไลน์). แหล่งข้อมูล : https://www.oic.go.th/FILEWEB/CABINFOCENTER38/DRAWER027/GENERAL/DATA0000/00000852.PDF (3 มีนาคม 2567).
เกริก ปั้นเหน่งเพ็ชร วินัย ศรวัต สมชาย บุญประดับ สุกิจ รัตนศรีวงษ์ สหัสชัย คงทน สมปอง นิลพันธ์ ชิษณุชา บุดดาบุญ กิ่งแก้ว คุณเขต อิสระ พุทธสิมมา ปรีชา กาเพ็ชร แคทรียา เอกอุ่น และวิภารัตน์ ดำริเข้มตระกูล. 2552. ผลกระทบของภาวะโลกร้อนต่อการผลิต ข้าว อ้อย มันสำปะหลัง และข้าวโพดของประเทศไทย. เอกสารวิชาการ. สำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม, กรุงเทพมหานคร. 160 หน้า
จีราภา อินธิแสง. 2560. สภาวะโลกร้อนกับเศรษฐกิจเกษตร. (ระบบออนไลน์). แหล่งข้อมูล : https://caacademy.tgo.or.th/สภาวะโลกร้อนกับเศรษฐกิจ (10 มีนาคม 2567).
ฐานเศรษฐกิจ. 2566.รัฐบาลเคาะประกันภัยข้าวนาปี 1,647 ล้าน ทิ้งทวนก่อนยุบสภา. (ระบบออนไลน์). แหล่งข้อมูล : https://www.thansettakij.com/business/economy/559471#google_vignette (15 เมษายน 2567).
สุรพล จัตุพร. 2546. ข้าว: การจัดการผลิตและการใช้ประโยชน์. เอกสารวิชาการ. ศูนย์วิจัยข้าวสุพรรณบุรี สถาบันวิจัยข้าว กรมวิชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ์. สำนักงานเกษตรอำเภอน้ำเกลี้ยง. 2566. แผนพัฒนาการเกษตร ระดับอำเภอ ปี 2566. 123 หน้า.
สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร. 2566. ผลพยากรณ์ผลผลิต ข้าวนาปี ปี 2566. (ระบบออนไลน์). แหล่งข้อมูล : https://www.oae.go.th/assets/portals/1/fileups/forecastdata/files/forecast/situation/1S_RI.pdf (17 เมษายน 2567).
อภันตรี พฤกษพงศ์. 2562. สมบัติของดินและปัจจัยที่มีผลกระทบต่อผลผลิตข้าวขาวดอกมะลิ 105 จังหวัดสุรินทร์. (ระบบออนไลน์). แหล่งข้อมูล : https://webapp.ldd.go.th/LDDCon65/data/01/1-1-win1.pdf (7 มิถุนายน 2567).
อรประภา อนุกูลประเสริฐ. 2559. ผลของการขาดน้ำต่อการเจริญเติบโตและองค์ประกอบผลผลิตของข้าวหอม 6 พันธุ์.วารสารวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 24(3): 443-455.
