การขยายพันธุ์และเพิ่มปริมาณสารเทอร์พีนอยด์รวมในจิงจูฉ่ายด้วยการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ

บทคัดย่อ

การขยายพันธุ์และการเพิ่มปริมาณสารสำคัญในพืชสมุนไพรด้วยการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อเป็นแนวทางหนึ่งที่สามารถผลิตพืชสมุนไพรปลอดสารเคมีที่มีสารสำคัญอย่างสม่ำเสมอและปริมาณมากเพียงพอสำหรับรองรับการผลิต       ในระดับอุตสาหกรรมยาในอนาคตได้ งานวิจัยนี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อศึกษาสูตรอาหารที่เหมาะสมต่อการเพาะเลี้ยงต้น           จิงจูฉ่ายและเพิ่มศักยภาพการผลิตสารเทอร์พีนอยด์รวม โดยใช้สิ่งกระตุ้นในสภาพปลอดเชื้อ รวมทั้งการศึกษาสูตรอาหารที่เหมาะสมต่อการชักนำให้ข้อและยอดจิงจูฉ่ายเกิดยอดจำนวนมาก โดยนำเนื้อเยื่อส่วนข้อและยอดไปเพาะเลี้ยงบนอาหารแข็งสูตร MS ที่เติม BA ความเข้มข้น 0, 1, 2, 4, 6 และ 12 mg/l เป็นเวลา 4  สัปดาห์ พบว่า ข้อที่เพาะเลี้ยงบนอาหารแข็งสูตร MS ที่ไม่เติมสารควบคุมการเจริญเติบโต สามารถชักนำให้เกิดยอดเฉลี่ย 12. 2 ยอด ต่อ 1 ข้อ ซึ่งให้ผลไปในทางเดียวกันกับยอด ที่สามารถชักนำให้เกิดยอดเฉลี่ย 11.6 ยอดต่อ 1 ยอด  การย้ายต้นจิงจูฉ่ายที่มีลักษณะต้นและรากสมบูรณ์ โดยนำมาปรับสภาพที่อุณหภูมิห้องก่อนย้ายออกปลูกเป็นเวลาที่แตกต่างกัน คือ 3, 5, 7  และ 10 วัน พบว่า ต้นจิงจูฉ่ายอายุ 1 เดือน มีเปอร์เซ็นต์การรอดชีวิตเท่ากับ 100% ในทุกระยะเวลาการปรับสภาพ หลังจากนั้นเมื่อนำต้นจิงจูฉ่ายที่เพาะเลี้ยงเนื้อเยื่ออายุ 3 เดือนซึ่งมีต้นและรากสมบูรณ์มาเลี้ยงในอาหารเหลวที่เติมสิ่งกระตุ้นคือกรดซาลิไซลิก (salicylic acid) ที่มีความเข้มข้น 0, 0.1, 0.5, 1.0, 3.0 และ 5.0 mM (ปัจจัยหลัก) แล้วนำไปเพาะเลี้ยงเป็นเวลานาน 1, 3 และ 5 วัน (ปัจจัยรอง) จึงนำไปวิเคราะห์ปริมาณสารเทอร์พีนอยด์รวม ด้วยเครื่อง Spectrophotometer พบว่า การกระตุ้นด้วย กรดซาลิไซลิก ที่ความเข้มข้น 0.1 mM เป็นเวลานาน 1 วัน มีประสิทธิภาพในการเพิ่มปริมาณสารเทอร์พีนอยด์รวม (total terpenoid) มากที่สุด (23.05 mg/100g) คิดเป็น 1.1 เท่าของต้นจิงจูฉ่ายที่ปลูกในสภาพธรรมชาติ