การเพิ่มศักยภาพการผลิตบัวบกคุณภาพสูงเพื่อเป็นพืชสมุนไพรปลอดสารพิษและโลหะหนัก

บทคัดย่อ

บัวบก (Centella asiatica (Linn.) Urban) เป็นพืชสมุนไพรที่มีการใช้ประโยชน์ทางด้านเภสัชวิทยาอย่างมาก แต่พบว่าปริมาณสารสำคัญ และผลผลิตไม่คงที่เนื่องจากวัตถุดิบบัวบกมีความแปรปรวนจากฤดูกาลผลิต และสภาพแวดล้อมที่เปลี่ยนแปลง รวมทั้งพบสารพิษตกค้าง และโลหะหนักที่ไม่สามารถนำมาใช้เป็นสารสกัดมาตรฐานได้  จึงศึกษาการผลิตบัวบกในระบบโรงเรือนและการปลูกพืชไม่ใช้ดิน โดยการเปรียบเทียบหาชนิดและสัดส่วนของวัสดุปลูก ร่วมกับสูตรสารละลายธาตุอาหารที่เหมาะสมต่อการผลิตบัวบก พบว่า กรรมวิธีสารละลายธาตุอาหารสูตรการค้าร่วมกับการปลูกในวัสดุปลูก ทรายหยาบ:ขุยมะพร้าว อัตราส่วน 1:1 โดยปริมาตร ทำให้การเจริญเติบโต ปริมาณผลผลิต และปริมาณสาร Asiaticoside และ Madecassoside ของบัวบกมีแนวโน้มสูงกว่ากรรมวิธีอื่น ๆ แม้ไม่พบความแตกต่างอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ และเมื่อเปรียบเทียบเทคโนโลยีที่พัฒนาขึ้นกับการผลิตของเกษตรกร พบว่า การผลิตบัวบกภายใต้สภาพโรงเรือนในระบบปลูกพืชไม่ใช้ดิน บัวบกมีความยาวไหล ปริมาณผลผลิต และปริมาณสาร Asiaticoside และ Madecassoside สูงกว่ากรรมวิธีการผลิตของเกษตรกรอย่างมีนัยสำคัญ อย่างไรก็ตามพบว่าทั้งสองกรรมวิธีไม่พบสารกำจัดศัตรูพืชตกค้าง แต่การผลิตของเกษตรกรพบปริมาณโลหะหนักเหล็ก และตะกั่วเกินเกณฑ์มาตรฐาน