เทคนิคการขยายและอนุรักษ์พันธุกรรมมันสาคู (Maranta arundinacea L.) ในสภาพปลอดเชื้อ
คำสำคัญ:
วงศ์คล้า, การเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ, การขยายพันธุ์, การชะลอการเจริญเติบโตบทคัดย่อ
มันสาคูเป็นพืชให้แป้งที่มีค่าดัชนีน้ำตาลต่ำซึ่งมีศักยภาพพัฒนาเป็นอาหารสุขภาพ จึงได้ศึกษาการขยายพันธุ์และอนุรักษ์พันธุกรรมมันสาคูด้วยเทคนิคการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ โดยฟอกฆ่าเชื้อชิ้นส่วนตาจากหน่อด้วย
เอทานอลความเข้มข้น 70 เปอร์เซ็นต์ นาน 10 วินาที ตามด้วยคลอรอกซ์ ความเข้มข้น 20 และ 25 เปอร์เซ็นต์ นาน 15 และ 5 นาที ตามลำดับ พบเนื้อเยื่อปลอดการปนเปื้อนของเชื้อ 16.7 เปอร์เซ็นต์ การขยายพันธุ์โดยนำยอดอ่อนในสภาพปลอดเชื้ออายุประมาณ 6 สัปดาห์ ขนาด 2 เซนติเมตร เพาะเลี้ยงบนอาหารสูตร Murashige and Skoog (MS) ที่เติม Naphthalene acetic acid (NAA) ความเข้มข้น 0, 0.5 และ 1.0 มิลลิกรัมต่อลิตร ร่วมกับ Benzyladenine (BA) ความเข้มข้น 0, 3.0 และ 6.0 มิลลิกรัมต่อลิตร พบว่าอาหารสูตร MS ที่เติม BA ความเข้มข้น 6.0 มิลลิกรัมต่อลิตร เพียงอย่างเดียวสามารถชักนำให้เกิดยอดได้สูงสุด 5.5 ยอด และเมื่อเพาะเลี้ยงยอดบนอาหารสูตร MS ที่ไม่เติมสารควบคุมการเจริญเติบโตสามารถชักนำการเกิดรากเฉลี่ยสูงสุด 4.6 ราก และรากยาว 4.49 เซนติเมตร สำหรับการชะลอการเจริญเติบโตโดยเพาะเลี้ยงยอดมันสาคูบนอาหารสูตร MS ที่ลดความเข้มข้น ได้แก่ MS, ½ MS และ ¼ MS ร่วมกับการปรับความเข้มข้นน้ำตาลซูโครส 30, 45 และ 60 กรัมต่อลิตร พบว่าอาหาร ½ MS ที่เติมน้ำตาลซูโครส 60 กรัมต่อลิตร มีอัตราการรอดชีวิตและเจริญเติบโตได้ 96.7 เปอร์เซ็นต์ เมื่อเพาะเลี้ยงได้นาน 5 เดือน โดยไม่ต้องเปลี่ยนถ่ายอาหาร
References
พัชร ปิริยะวินิตร พัฒน์นรี รักษ์คิด และปาริฉัตร สังข์สะอาด. 2564. อิทธิพลของ BA และสภาพแสงต่อการขยายพันธุ์มันสาคู (Maranta arundinacea L.) ในสภาพปลอดเชื้อ. หน้า 50-58. ใน : ประมวลบทความ ใน : การประชุมวิชาการระดับชาติ มอบ. วิจัย ครั้งที่ 15, 22-23 กรกฎาคม 2564. มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี, อุบลราชธานี.
พีรศักดิ์ วรสุนทโรสถ, สุนทร ดุริยะประพันธ์, ทักษิณ อาชวาคม, สายันต์ ตันพานิช, ชลธิชา นิวาสประกฤติ และปรียานันท์ ศรสูงเนิน. 2544. PROSEA ทรัพยากรพืชในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ 9 พืชที่ให้คาร์โบไฮเดรตที่ไม่ใช้เมล็ด. สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งประเทศไทย, กรุงเทพฯ. 299 หน้า.
สนธิชัย จันทร์เปรม. 2548 การเก็บรักษาพืชวงศ์ขิงบางชนิดโดยการลดการเจริญเติบโตในสภาพปลอดเชื้อ. หน้า 384-389. ใน : การประชุมวิชาการทรัพยากรไทย : สรรพสิ่งล้วนพันเกี่ยว (ภาคโปสเตอร์). โครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี, กรุงเทพฯ.
อรนุช เกษประเสริฐ. 2549. ผลปุ๋ยและอายุเก็บเกี่ยวที่มีต่อผลผลิตและคุณภาพที่เหมาะสมกับการ ใช้บริโภคสดและการผลิตแป้งจากหัวสาคู 2 ชนิด. หน้า 33-55. ใน : ผลงานฉบับเต็ม 2549 กรมวิชาการเกษตร. กลุ่มวิจัยพัฒนาธนาคารเชื้อพันธุ์พืชและจุลินทรีย์ สำนักวิจัยพัฒนาเทคโนโลยีชีวภาพ กรมวิชาการเกษตร. กรุงเทพฯ.
Aprianita, A., T. Vasiljevic, A. Bannikova and S. Kasapis. 2014. Physicochemical properties of flours and starches derived from traditional Indonesian tubers and roots. Journal of Food Science and Technology 51(12): 3669-3679.
Ebrahim, M.K.H. and I.A. Ibrahim. 2000. Influence of medium solidification and pH value on in vitro propagation Maranta leuconeura cv. Kerchoviana. Scientia Horticulturae 86: 211-221.
Daquinta M., K. Brown, J.A. Teixeira da Silva and F. Sagarra. 2009. In vitro propagation of arrowroot (Maranta arundinacea L.). International Journal of Plant Developmental Biology 3(1): 15-17.
Hassan, N. A. and S.A. Bekheet. 2008. Mid-term storage and genetic stability of strawberry tissue cultures. Research Journal of Agriculture and Biological Sciences 4(5): 505-511.
Iida K., P. Kaewsorn and S. Wongchaochant. 2020. Slow growth culture media for in vitro short-term storage of Globba adhaerens Gagnep. pp. 223-230. In : The Proceedings of The 58th Kasetsart University Annual Conference, 5 – 7 Feb 2020. Bangkok, Thailand.
Murashige, T. and F. Skoog. 1962. A revised medium for rapid growth and bio assays with tobacco tissue cultures. Physiologia Plantarum 15: 473-497.
Rozali S.E., Rashid, K.A., and R.M. Taha. 2014. Micropropagation of an exotic ornamental plant, Calathea crotalifera, for production of high quality plantlets. The Scientific World Journal 2014: 1-12.
Scaramuzzi, F. and G. Apollonio. 1997. Micropropagation of Ctenanthe lubbersiana Eichl. and Maranta leuconeura Morren var. Tricolor. pp. 85-95. In : Bajaj. Y.P.S. Biotechnology in Agriculture and Forestry, Vol. 40 Hight-Tech and Micropropagation VI. Springer-Verlag Berlin Heidelberg, Bari, ltaly.
Supelco. 2566. เอกสารข้อมูลความปลอดภัย. เมอร์คิวรี(II) คลอไรด์บริสุทธิพิเศษ ผลึกละเอียด. (ระบบออนไลน์). แหล่งข้อมูล:http://www.sigmaaldrich.com (9 มกราคม 2567).
Van Staden, J., E. Zazimalova and E.F. George. 2008. Plant growth regulators II: Cytokinins, their analogues and antagonists. pp. 205-226. In : George, E.F., M. A. Hall and G.J. De Klerk., eds. Plant Propagation by Tissue Culture Volume 1. The Background. 3rd Edition. Springer, Dordrecht, Netherlands.
Wahyurini, E. 2020. In vitro shoot induction of Garut (Maranta arundinace) with the addition of 2,4-D and benzyl adenine. AGRIVET 26: 43-49.
