แนวทางการสร้างมูลค่าเพิ่มปลาร้าแม่น้ำโขงของวิสาหกิจชุมชนคกมาดพัฒนา อำเภอเชียงคาน จังหวัดเลย
คำสำคัญ:
การแปรรูปปลาร้า, การพัฒนาบรรจุภัณฑ์, การตลาดดิจิทัล, การตลาดหน้าร้าน, การตลาดอีเว้นท์บทคัดย่อ
การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์หลักเพื่อค้นหาแนวทางการสร้างมูลค่าเพิ่มปลาร้าแม่น้ำโขงของวิสาหกิจชุมชุมชนคกมาดพัฒนา อำเภอเชียงคาน จังหวัดเลย โดยระยะที่ 1 ทำความเข้าใจบริบทชุมชนและวิสาหกิจชุมชนโดยประยุกต์เทคนิคการประเมินสภาวะชนบทอย่างเร่งด่วนในการรวบรวมและวิเคราะห์ข้อมูลในช่วงเดือนกันยายน-ตุลาคม 2565 และ ระยะที่ 2 ค้นหาแนวทางการสร้างมูลค่าเพิ่มปลาร้าแม่น้ำโขงของวิสาหกิจชุมชน โดยประยุกต์เทคนิค AIC ในการรวบรวมและวิเคราะห์ข้อมูลในเดือนกุมภาพันธ์ 2566 พบว่า (1) ชุมชนบ้านคกมาด มีการทำประมง 2 รูปแบบคือ การหาปลาตามธรรมชาติในแม่น้ำโขงและแม่น้ำเลย ปริมาณ 5 ตันต่อปี และการเลี้ยงปลานิลกระชังในแม่น้ำโขง ปริมาณ 30 ตันต่อปี วิสาหกิจชุมชนคกมาดพัฒนามีการนำปลานิลที่เลี้ยงในกระชัง กว่า 1 ตันต่อปี และปลาธรรมชาติจากแม่น้ำโขงและแม่น้ำเลย กว่า 0.5 ตันต่อปี มาแปรรูปขั้นต้นเป็นปลาร้าเท่านั้น โดยส่วนมากจำหน่ายในชุมชนและพื้นที่ใกล้เคียง และ (2) แนวทางในการสร้างมูลค่าเพิ่มปลาร้าแม่น้ำโขงของวิสาหกิจชุมชน มีแนวทางหลัก 2 แนวทาง ได้แก่ (2.1) การสร้างมูลค่าเพิ่มปลาร้าด้วยการแปรรูปปลาร้าและพัฒนาบรรจุภัณฑ์ และ (2.2) การสร้างมูลค่าเพิ่มปลาร้าด้วยการพัฒนาการตลาด ทั้งการตลาดดิจิทัล และการตลาดหน้าร้านและ
อีเว้นท์ ดังนั้น ในการขับเคลื่อนการพัฒนาตาม 2 แนวทางข้างต้น จึงเป็นสิ่งที่ท้าทายอย่างยิ่งที่ต้องได้รับความร่วมมือจากหน่วยงานที่เกี่ยวข้องเพื่อการส่งเสริมและพัฒนาเศรษฐกิจชุมชนบ้านคกมาดสู่การพัฒนาที่ยั่งยืนโดยใช้ soft power หรือพลังละมุนหรืออำนาจละมุนและชุมชนเป็นฐานในการพัฒนา
เอกสารอ้างอิง
กานต์ วัฒนะประทีป ทิพย์สุดา หมื่นหาญ และ สุภาวดี สมศรี. 2566. แนวทางการส่งเสริมช่องทางการตลาดที่สร้างสรรค์ของกลุ่มวิสาหกิจชุมชนเกาะหลัก อำเภอเมือง จังหวัดประจวบคีรีขันธ์. วารสารวิชาการมหาวิทยาลัยนอร์ทกรุงเทพ 12 (2): 28-37.
คมชัดลึก. 2566. เปิดตลาด น้ำปลาร้า มูลค่าความนัวพันล้าน ผู้เล่นกระโดดลงไหแย่งส่วนแบ่ง. (ระบบออนไลน์). แหล่งข้อมูล: https://www.komchadluek.net/news/economic/553073 (1 มีนาคม 2567).
จันทนี ธีรเวชเจริญชัย. 2560. การพัฒนาการถนอมและแปรรูปอาหารสู่ไทยแลนด์ 4.0. วารสารร่มพฤกษ์ มหาวิทยาลัยเกริก 35 (1): 55-70.
จิราวรรณ สมหวัง อุษณี จิตติมณี กิตติวัลย์ ทองอร่าม และ ฑัชวงษ์ จุลสวัสดิ์. 2565. การพัฒนาบรรจุภัณฑ์โลจิสติกส์สําหรับผลิตภัณฑ์ปลาร้า 5 วันของกลุ่มวิสาหกิจชุมชนการแปรรูปและการถนอมอาหารบ้านทุ่งสาธารณ์ อําเภอบ้านหมี่ จังหวัดลพบุรี. วารสารลวะศรี มหาวิทยาลัยราชภัฏเทพสตรี 6(1): 36-51.
ณัฎฐา ชื่นวัฒนา. 2563. ปลาร้าหอม เต้าหู้เหม็น: ความจำเป็นที่กลายเป็นรสแห่งวัฒนธรรม. (ระบบออนไลน์). แหล่งข้อมูล: https://www.the101.world/ancient-recipe-03/ (10 มกราคม 2567).
ทิพย์กมล ภูมิพันธ์ และ อุไรวรรณ อินทร์ม่วง. 2559. สุขลักษณะของการประกอบกิจการผลิตปลาร้าและปลาส้มในอำเภอหนึ่ง จังหวัดขอนแก่น. วารสารวิจัย มข. (ฉบับบัณฑิตศึกษา) 16(2): 75-85.
ที่ว่าการอำเภอเชียงคาน จังหวัดเลย. 2565. สถิติประชากรอำเภอเชียงคาน จังหวัดเลย ปี 2565. กลุ่มงานทะเบียนราษฎร์ ที่ว่าการอำเภอเชียงคาน จังหวัดเลย กรมการปกครอง.
ธัญสุดา จินาย และ ยศ บริสุทธิ์. 2565. การสร้างมูลค่าเพิ่มของผลผลิตทางการเกษตร: แนวทางสำหรับผู้ประกอบการรายย่อย. วารสารวิจัยและพัฒนาอนุภูมิภาคลุ่มน้ำ 1(2): 66-80.
พันธ์จิตต์ สีเหนี่ยง คนึงรัตน์ คำมณี จิรัฐินาฏ ถังเงิน และ ดนชิดา วาทินพุฒิพร. 2567. บทบาทนักส่งเสริมการเกษตรในการเชื่อมโยงเกษตรกรรายย่อยกับตลาด: กรณีศึกษาจังหวัดลพบุรี. วารสารวิทยาศาสตร์เกษตรและการจัดการ 7(1): 5-12.
พันธ์จิตต์ สีเหนี่ยง คนึงรัตน์ คํามณี จิรัฐินาฏ ถังเงิน และ เตชินทร์ ศรีเหนี่ยง. 2563. บทบาทนักส่งเสริมการเกษตรต่อการพัฒนาตลาดเกษตรกรในจังหวัดลพบุรี. วารสารวิทยาศาสตร์เกษตรและการจัดการ 3(3): 12-21.
ยศ บริสุทธิ์. 2558. การศึกษาชุมชน: แนวคิดฐานการวิจัยและกระบวนการทางวิทยาศาสตร์. ขอนแก่น: โรงพิมพ์มหาวิทยาลัยขอนแก่น.562 หน้า.
วงใน. 2563. รู้ไหม? ต่างชาติก็มีปลาร้านะ !. (ระบบออนไลน์). แหล่งข้อมูล: https://www.youtube.com/watch?v=jtOe8U2ggXc&t=118s (1 มีนาคม 2567).
วินิธา พานิชย์ สถาพร ถาวรอธิวาสน์ และ ภวภาวัน ล้อมหามงคล. 2564. แนวทางในการสร้างมูลค่าเพิ่มผลิตภัณฑ์ ปลาร้าของหมู่บ้านท่องเที่ยวริมหนองหาร จังหวัดสกลนคร. วารสารบัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยราชภัฏจันทรเกษม16 (1): 44-55.
สันติธร ภูริภักดี. 2561. การพัฒนาองค์ความรู้สำหรับการสร้างมูลค่าเพิ่มผลิตภัณฑ์เพื่อเพิ่มขีดความสามารถทางการแข่งขันแก่ ผู้ประกอบการหนึ่งตำบลหนึ่งผลิตภัณฑ์ (OTOP) ในเขตจังหวัดเพชรบุรี ประจวบคีรีขันธ์ สมุทรสงคราม และ สมุทรสาคร. มนุษยศาสตร์ สังคมศาสตร์ และศิลปะ มหาวิทยาลัยศิลปากร 11 (2): 2153-2168.
สาริกา จันทร์ชมภู กัญลยา มิขะมา และ ยศ บริสุทธิ์. 2563. ปลาส้มเขื่อนอุบลรัตน์: แนวทางการพัฒนาเพื่อยกระดับมาตรฐานการผลิตปลาส้มของวิสาหกิจชุมชนแปรรูปปลาบ้านโนนปอแดง อำเภอโนนสัง จังหวัดหนองบัวลำภู. วารสารเกษตรพระจอมเกล้า 38(1): 52-59.
สำนักงานเกษตรอำเภอเชียงคาน จังหวัดเลย. 2565. ข้อมูลทะเบียนเกษตรกร ฤดูกาลผลิต 2565/2566 อำเภอเชียงคาน จังหวัดเลย. (ระบบออนไลน์). สำนักงานเกษตรอำเภอเชียงคาน กรมส่งเสริมการเกษตร. แหล่งข้อมูล : https://farmer.doae.go.th/index/index/ (1 มีนาคม 2567).
สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.). 2563. โมเดลเศรษฐกิจใหม่ BCG. (ระบบออนไลน์). แหล่งข้อมูล: https://www.nstda.or.th/home/knowledge_post/bcg-by-nstda/ (15 มีนาคม 2567).
สุวนาถ ทองสองยอด และ ภีรกาญจน์ ไค่นุ่นนา. 2561. แนวทางการพัฒนาช่องทางการตลาดของผลิตภัณฑ์เกลือ ตำบลบานา จังหวัดปัตตานี. วารสารบริหารธุรกิจ เศรษฐศาสตร์และการสื่อสาร 13 (1): 14-28.
เสรี วงษ์มณฑา. 2558. กระบวนการการบริหารการตลาด และการสื่อสารการตลาด. วารสารราชภัฏบุรีรัมย์ 7 (2): 1-13.
Chambers R. 1981. Rapid rural appraisal: Rationale and repertoire. Public administration and development 1(2): 95-106.
Google Earth. 2024. Google Earth Application. (ระบบออนไลน์). แหล่งข้อมูล: https://earth.google.com/web/ (1 มีนาคม 2567).
Nye J.S. 2017. Soft power: the origins and political progress of a concept. Palgrave Communications. 3:17008.
Venugopal V, Shahidi F & Ching Lee T. 2009. Value‐added products from underutilized fish species. Food Science and Nutrition 35(5): 431-453.
